Namaszczony znaczy wybrany

„Oliwa sprawiedliwa, zawsze na wierzch wypływa!” – nieraz słyszeliście to powiedzenie. Mówi ono wprost, że prawda zawsze ujrzy światło dzienne, podobnie jak oliwa, która nigdy nie opada na dno, lecz unosi się na powierzchni wody. Jest jeszcze jedno powiedzenie, które można połączyć z oliwą. Mówi się o namaszczeniu kogoś. A czy wiecie, co ten zwrot oznacza? Ma on dwa znaczenia. Pierwsze, dosłowne, jest jasne i klarowne. Często lekarz poleca nam użyć takiej lub innej maści na chore miejsce. Wtedy namaszczamy chore miejsce na naszym ciele. Drugie oznacza wyznaczenie kogoś do spełnienia określonej misji, zadania. Takiego zwrotu używa się celem podkreślenia rangi, ważności misji czy zadania, ale i dla podkreślenia tego, który daną osobę wskazuje, czyli namaszcza. Nikt nie powie przecież, że mama namaściła go do mycia naczyń. Można jednak powiedzieć, że dyrektor chóru namaścił kogoś na swojego następcę. Skąd się jednak biorą w naszej mowie takie zwroty i przysłowia, zacytowane powyżej? Z pewnością z obserwacji świata i zjawisk w nim zachodzących. Obraz oliwy, unoszącej się na powierzchni wody, został wykorzystany jako przykład dla ukazania pewnej prawdy dotyczącej ludzkiego życia. Oprócz obserwacji świata także powszechność użycia określonych rzeczy w życiu codziennym sprawia, że rzeczy te i czynności z nimi związane – jak chociażby namaszczenie – otrzymują dodatkowe, przenośne znaczenie.
 
W kuchni i u lekarza
Oliwa była powszechnie znana i używana w czasach Jezusa. Używano jej w kuchni, jako składnika codziennego menu, w którym nie mogło jej zabraknąć. Była ponadto stosowana jako lekarstwo, czego świadectwo znajdziecie na kartach Ewangelii wg św. Łukasza. Ewangelista ten pisząc o miłosiernym Samarytaninie, który ulitował się nad nieznajomym, pobitym przez zbójców, opisuje dokładnie sposób, w jaki Samarytanin opatrzył rany nieznajomemu. Pisze wprost, że zalał je oliwą i winem. Oliwa służyła też do namaszczania ciała. Zmieszana z wonnościami stanowiła podstawowy kosmetyk w tamtych czasach. Oliwa jest używana i ceniona także w naszych czasach. Jest polecana przez lekarzy. Pamiętajcie, że oliwą nazywamy olej, który otrzymujemy z tłoczenia oliwek, które są owocem drzew, rosnących tam, gdzie jest bardzo ciepło. Możemy spotkać w użyciu i inne oleje roślinne, np. rzepakowy, ale nie możemy nazwać go oliwą. Jest on w odróżnieniu od oliwy, olejem rzepakowym.
 
Do wielkich dzieł
Po co tak wiele napisałem Wam o oliwie i o namaszczeniu? Dlaczego nie rozwinąłem dalej tematu związanego z sakramentem chrztu? Z pewnością tego nie pamiętacie, ale gdy spojrzycie na zdjęcia z waszego chrztu lub przyjrzycie się temu, co ma miejsce podczas udzielania chrztu, to uświadomicie sobie, że jesteście ludźmi namaszczonymi – w dosłownym i przenośnym sensie tego słowa. Dosłownym, bo ksiądz używając pobłogosławionego oleju, zwanego krzyżmem, namaścił waszą głowę. To namaszczenie jest też znakiem wybrania was do tego, byście w życiu dokonywali wielkich dzieł. Myślicie, że przesadzam? Nie! Sprawdźcie sami w obrzędach chrztu. Są tam słowa, które kapłan wypowiada bezpośrednio przed namaszczeniem. Mówi wtedy: „On sam (czyli Bóg) namaszcza ciebie krzyżmem zbawienia, abyś włączony do ludu Bożego, wytrwał w jedności z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Królem na życie wieczne”. Te słowa wypowiedziane zostały wobec każdego z was.
 
Jak Chrystus
Przy powoływaniu kapłanów, królów i proroków używano oliwy. Spływając na głowę namaszczanego, oznaczała Bożą moc, która miała na niego zstąpić i przeniknąć go, podobnie jak oliwa wnikała w ciało. Namaszczonym jest też Pan Jezus. Miano Chrystus, którego w odniesieniu do Pana Jezusa używamy, to właśnie wyraża. W języku polskim tłumaczone jest ono często przez „Pomazaniec”. Namaszczonymi jesteśmy i my. Rozumiecie zatem, że nie chodzi tu tylko o zwykłe namaszczenie, ale o takie namaszczenie, które jest jednocześnie wybraniem i powołaniem do trwania w jedności z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Królem. Mamy uczestniczyć w tej potrójnej misji Chrystusa. Tak jak On mamy być kapłanami, którzy składają siebie samego w ofierze Bogu. Oznacza to dla nas bycie zdolnymi do poświęceń, do ofiarnego realizowania swego życiowego powołania. Tak, jak On mamy być prorokami. Nie chodzi tu o przepowiadanie przyszłości, lecz o głoszenie prawdy o Bogu i o człowieku, i o życie tą prawdą! Tak jak On mamy być też królami. Nie chodzi tu o panowanie nad innymi, lecz o bycie panem samego siebie, by umieć panować nad sobą. Dopiero wtedy, gdy potrafimy panować nad sobą, możemy w pełni służyć drugiemu człowiekowi. Chrystusowe królowanie przecież jest służbą!
***
Na koniec jedna ciekawostka. Zwróćcie uwagę na to, że namaszczenie krzyżmem podczas chrztu św. powinno mieć miejsce na szczycie głowy dziecka. Jest to nawiązanie do starożytnej praktyki, gdy kapłan podczas chrztu osoby dorosłej namaszczał szczyt jej głowy, a biskup czoło nowo ochrzczonego, udzielając mu jednocześnie sakramentu bierzmowania. I jeszcze jedno. Pamiętajcie, że podobnie jak zwykły chleb i wino stają się podczas Mszy św. prawdziwie Ciałem i Krwią Pana Jezusa, tak zwykły roślinny olej staje się znakiem obfitości darów, których nam Bóg udziela, powołując nas jednocześnie do określonej, konkretnej misji. Odkryjmy w nas to powołanie i wybranie. Pomocą w tym niech będzie dla nas m.in. przeżycie 1050. rocznicy chrztu Polski!
 
Ks. Jakub Dębiec
ceremoniarz prymasowski
debiec@ministranci.pl
 
ABC:
1.Oliwa jest olejem roślinnym, ale nie każdy olej roślinny jest oliwą.
2.Namaszczenie oznacza także wybranie.
3. W liturgii używa się powszechnie znanych owoców ziemi i pracy rąk ludzkich – oprócz chleba i wina jest nim również olej roślinny. Dary te przez modlitwę Kościoła i działanie Ducha Świętego stają się dla nas znakiem Bożej miłości.
4.Każdy z nas jest wezwany do bycia kapłanem, prorokiem i królem na wzór Chrystusa – Kapłana, Proroka i Króla.
 
Zadanie:
Odpowiedz na pytania:
1.Czy tylko podczas liturgii sakramentu chrztu jest używany pobłogosławiony olej, zwany krzyżmem?
2.Czy poza krzyżmem używa się w liturgii Kościoła innych olejów? Jeśli tak, to jak je nazywamy?